RTG kręgosłupa lędźwiowego to nieinwazyjne badanie, które za pomocą promieniowania rentgenowskiego umożliwia diagnozowanie najczęstszych przyczyn bólu w dolnym odcinku kręgosłupa.

Ból w dolnej części pleców, nazywany często bólem krzyża, bólem korzonków lub bólem lędźwiowym, jest głównym powodem wykonywania RTG w tym obszarze. Do wykonania tego badania konieczne jest posiadanie skierowania, bez względu na to czy badanie będzie wykonywane w ramach NFZ, czy prywatnie.

Jak działa promieniowanie rentgenowskie?

Promieniowanie X to rodzaj fal elektromagnetycznych, które mogą przenikać przez przeszkody na swojej drodze. Gdy promienie są skierowane na wybraną część ciała, wiązka przechodzi przez skórę, narządy i kości. Różne tkanki ciała pochłaniają promieniowanie w różnym stopniu. Kości, ze względu na swoją gęstość, pochłaniają więcej promieniowania niż tkanki miękkie, takie jak wątroba czy nerki. Mięśnie, tkanka tłuszczowa i narządy wewnętrzne pozwalają na łatwiejsze przenikanie promieni. W rezultacie gęste obszary pojawiają się na obrazie jako jasne, tkanki miękkie jako ciemne lub szare, a powietrze jako czarne.

Choroby kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego

Ból krzyża jest jedną z głównych przyczyn niezdolności do pracy i pogorszenia jakości życia, choć rzadko wiąże się z poważną chorobą.

Najczęściej pojawia się tzw. ból nieswoisty, czyli taki, któremu nie można przypisać konkretnego czynnika sprawczego. Zazwyczaj nie oznacza on poważnej choroby i ustępuje bez leczenia, choć może nawracać. Tylko u jednego na dziesięciu pacjentów ból krzyża ma konkretną przyczynę wymagającą dalszej diagnostyki.

W większości przypadków ból wynika z mechanicznego uszkodzenia różnych struktur tworzących i otaczających kręgosłup, takich jak kręgi, krążki międzykręgowe (dyski), stawy międzykręgowe, mięśnie, ścięgna, więzadła i nerwy.

Do najczęstszych przyczyn bólu można zaliczyć:

• przeciążenie mięśni, ścięgien lub więzadeł przykręgosłupowych;
• dyskopatia, czyli przepuklina krążka międzykręgowego;
• wady postawy i budowy ciała, wady wrodzone kręgosłupa;
• złamania kręgów w przebiegu osteoporozy.

Około 80% ludzi doświadcza bólu krzyża. Zwykle dotyka on osoby w wieku 30–60 lat i jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza.

Zalecenia do wykonania badania RTG kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego

Standardowo wykonuje się zdjęcie w projekcji AP (przednio-tylnej) oraz bocznej. Rzadziej stosuje się projekcję skośną (na otwory międzykręgowe). Istnieje możliwość wykonania zdjęć czynnościowych, czyli zdjęć w maksymalnym pochyleniu i odchyleniu tułowia, co pozwala na diagnozowanie niestabilności kręgosłupa lędźwiowego oraz jego stawów.

Na prawidłowo wykonanym badaniu RTG widoczne będzie następujące::

• 5 kręgów lędźwiowych,
• kość krzyżowa,
• kość guziczna,
• ostatni (12) kręg kręgosłupa piersiowego,
• stawy międzykręgowe.

W przypadku pacjentów onkologicznych, gdzie istnieje ryzyko wystąpienia przerzutów, np. w przypadku raka piersi czy gruczołu krokowego, lekarz skieruje na badanie RTG celem potwierdzenia lub wykluczenia swojej diagnozy.

Przeciwwskazania do wykonania badania RTG

Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest ciąża. Dlatego RTG u kobiet w wieku rozrodczym powinno być przeprowadzane w pierwszych 12 dniach cyklu, chyba że lekarz zaleci inaczej, aby zminimalizować ryzyko powikłań związanych z ciążą.

Jak przygotować się do RTG kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego?

Zdjęcie rentgenowskie (RTG) kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego wymaga odpowiedniego przygotowania ze strony pacjenta. Należy wtedy obowiązkowo stosować dietę lekkostrawną oraz unikać surowych warzyw, ciemnego pieczywa, roślin strączkowych oraz produktów mlecznych. Należy oczyścić jelita z mas kałowych i gazów. Odpowiednie przygotowanie pacjenta do RTG poprawia jakość diagnostyczną obrazu. Proces ten zaczyna się na 2–3 dni przed planowanym badaniem.

Leki przyjmowane stale należy zażywać zgodnie z dotychczasowymi zaleceniami.

Ponadto zaleca się stosowanie środków przeczyszczających i preparatów zmniejszających wzdęcia. Takie przygotowanie pozwala radiologowi na właściwą interpretację obrazu, co przyspiesza leczenie i zmniejsza ryzyko konieczności powtórzenia badania.

*WAŻNE! Informacje zawarte w tym artykule mają charakter informacyjny i nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Każdy przypadek powinien być oceniany indywidualnie przez lekarza. Skonsultuj się z nim przed podjęciem jakichkolwiek decyzji zdrowotnych.