Pantomogram - na czym polega zdjęcie panoramiczne?
Pantomogram, zwany inaczej zdjęciem pantomograficznym, jest jednym z najpopularniejszych badań w stomatologii wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie. Jest bezbolesne, szybkie i łatwe w wykonaniu. To panoramiczne zdjęcie RTG obejmuje zęby, kości szczęki, żuchwy, staw skroniowo-żuchwowy oraz zatoki szczękowe. Dzięki odpowiedniej perspektywie można ocenić stan zdrowia wszystkich zębów i tkanek okołozębowych. Wykonanie takiego badania jest konieczne m.in. przed założeniem aparatu ortodontycznego oraz do dokładnej oceny uzębienia podczas kontrolnej wizyty u stomatologa.
Pantomogram – na czym polega badanie
Badanie polega na prześwietleniu zębów, szczęki, żuchwy oraz stawów skroniowo-żuchwowych i zatok szczękowych. Aby chronić pacjenta zakłada się mu specjalny ołowiany fartuch ochronny, który zabezpiecza przed promieniowaniem rentgenowskim. Podczas wykonywania zdjęcia nie może mieć na sobie żadnych metalowych przedmiotów w okolicy twarzy i szyi, takich jak kolczyki, spinki czy inna biżuteria oraz okulary, a nawet aparat słuchowy. Pacjent stoi nieruchomo przy kolumnie aparatu, trzymając w zębach specjalny uchwyt. Zachowanie bezruchu jest niezbędne, aby zdjęcie było ostre. Dokładne ustawienie pacjenta umożliwiają trzy linie laserowe w aparacie. Badanie trwa krótko. Głowica urządzenia pantomograficznego obraca się wokół głowy pacjenta przez około 14 sekund, a cyfrowe zdjęcie natychmiast wyświetla się na monitorze.
Zdjęcie pantomograficzne – wskazania do wykonania
Wskazaniami do wykonania zdjęcia pantomograficznego są:
- różnego rodzaju urazy szczęki,
- zaawansowana próchnica zębów,
- choroby przyzębia,
- kamica ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej,
- usuwanie zębów, zwłaszcza wyrżniętych lub zatrzymanych, takich jak zęby mądrości (ósemki),
- zakładanie implantów zębów, gdzie badanie ocenia ilość kości i dostępne miejsce na implant,
- planowane leczenie ortodontyczne.
Zdjęcie pantomograficzne jest także wymagane przed niektórymi zabiegami chirurgicznymi poza jamą ustną, na przykład przed operacją zaćmy, aby wykluczyć obecność ogniska zapalnego.
Pantomogram – przeciwwskazania
Promieniowanie rentgenowskie nie jest obojętne dla organizmu, dlatego występują pewnie przeciwwskazania do jego wykonania. Zdjęcia pantomograficznego nie wykonuje się u kobiet w ciąży oraz niemowlętom, ponieważ nawet niewielka dawka promieniowania może być dla nich szkodliwa. RTG zębów nie jest również możliwe u osób nieprzytomnych ani pacjentów leżących, którzy nie są w stanie samodzielnie utrzymać pionowej pozycji kręgosłupa szyjnego, co jest niezbędne podczas badania. Technik może odmówić wykonania pantomogramu, jeśli pacjent nie współpracuje, na przykład w przypadku małych dzieci lub osób z trudnościami w nawiązaniu kontaktu.
Kiedy robi się pantomogram
Pantomogram jest w stanie wykryć różne patologiczne zmiany, takie jak próchnica, torbiele, stany zapalne, wady zgryzu oraz guzy. Badanie to może być wykonywane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, aby monitorować rozwój ich zębów. Podobnie jak inne zdjęcia rentgenowskie, pantomogram wykorzystuje niewielką dawkę promieniowania. Promieniowanie to przenika przez tkanki miękkie, ale jest pochłaniane przez gęstsze struktury, takie jak kości czy metal, co umożliwia jego skuteczne wykorzystanie w diagnostyce obrazowej.
Jak przygotować się do zdjęcia panoramicznego zębów?
Badanie pantomograficzne nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań. Nie ma potrzeby, aby pacjent był na czczo, ani aby wykonywał dodatkowe badania, takie jak badania krwi. Przed samym badaniem technik poprosi o zdjęcie wszelkich metalowych przedmiotów, takich jak biżuteria, zegarki, okulary czy spinki do włosów. Jest to ważne, ponieważ obecność metalu w okolicy twarzy i szyi może zakłócić obraz i wpłynąć na jakość uzyskanych wyników. Zdjęcie tych przedmiotów zapewnia klarowność i dokładność obrazu RTG.
Co można zobaczyć na zdjęciu pantomograficznym
Na zdjęciu pantomograficznym można zobaczyć:
- wszystkie zęby – zarówno wyrżnięte, jak i zatrzymane (np. zęby mądrości). Dzięki temu możliwa jest ocena stanu zębów pod kątem zmian próchnicowych, ubytków, uszkodzeń czy obecności zębów zatrzymanych, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej lub ortodontycznej.
- kości szczęki i żuchwy – można ocenić pod kątem złamań, torbieli, guzów czy innych patologii, takich jak choroby kości. Badanie pomaga również określić stopień zaniku kości, co jest szczególnie ważne przy planowaniu zabiegów implantologicznych.
- stawy skroniowo-żuchwowe – pantomogram umożliwia ocenę tych stawów, co jest istotne w diagnostyce zmian zwyrodnieniowych, dysfunkcji, zapaleń lub asymetrii, które mogą powodować bóle czy ograniczoną ruchomość żuchwy.
- przyzębie – na zdjęciu widoczny jest stan tkanek otaczających zęby, co pozwala na wczesne rozpoznanie chorób przyzębia, takich jak paradontoza. Jest to istotne przy planowaniu leczenia periodontologicznego.
- zatoki szczękowe – można ocenić ich stan, a także wykryć ewentualne zmiany zapalne, torbiele czy inne patologie, co jest istotne nie tylko w kontekście zdrowia jamy ustnej, ale również przy diagnozowaniu dolegliwości laryngologicznych.
Zdjęcie pantomograficzne zapewnia kompleksowy obraz stanu zębów, kości i otaczających struktur, co sprawia, że jest niezastąpione w diagnostyce stomatologicznej, ortodontycznej, a także w planowaniu zabiegów chirurgicznych.
*WAŻNE! Informacje zawarte w tym artykule mają charakter informacyjny i nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Każdy przypadek powinien być oceniony indywidualnie przez lekarza. Skonsultuj się z nim przed podjęciem jakichkolwiek decyzji zdrowotnych.
